Ο ρόλος της άσκησης κατά του καρκίνου του μαστού

Στις τρεις τελευταίες δεκαετίες έχει σημειωθεί σημαντική  πρόοδος στην πρόληψη και θεραπεία του καρκίνου του μαστού.

Έρευνες έχουν δείξει ότι η  σωματική δραστηριότητα παίζει  καθοριστικό ρόλο τόσο στην πρόληψη, όσο και την θεραπεία και πρόγνωση της ασθένειας.

Ως σωματική δραστηριότητα ορίζεται η «κάθε σωματική κίνηση που παράγεται από τη συστολή των σκελετικών μυών, και το αποτέλεσμα της είναι μια σημαντική αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας σε σχέση με το σωματικό βάρος του ασκούμενου».  Τα κύρια χαρακτηριστικά μιας σωματικής δραστηριότητας είναι η ένταση, η διάρκεια, τη συχνότητα και το πλαίσιο στο οποίο αυτή εκτελείται.

                          Η σωματική δραστηριότητα και καρκίνος : τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα

Ένας μεγάλος αριθμός μελετών δείχνουν ότι οι σωματικά δραστήριοι άνθρωποι οι οποίοι μάλιστα έχουν παράλληλα υιοθετήσει σωστές διατροφικές συνήθειες  παρουσιάζουν  μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου ανεξάρτητα από το όργανο που η ασθένεια πλήττει.

                          Ευεργετική επίδραση της φυσικής δραστηριότητας

Τα επιστημονικά δεδομένα μιλούν για την ευεργετική επίδραση της φυσικής δραστηριότητας σε περιπτώσεις καρκίνου του παχέος εντέρου σε άνδρες και γυναίκες ( μείωση του κινδύνου κατά 40-50%  σε άτομα που ασκούνται εντατικά) και καρκίνου του μαστού στις γυναίκες, ιδιαίτερα μετά την εμμηνόπαυση όπου παρατηρήθηκε μείωση του κινδύνου κατά 30 % σύμφωνα με επιδημιολογική έρευνα που διεξήχθη το 2003 (Lee, 2003).  Άλλα στοιχεία δείχνουν ότι η σωματική δραστηριότητα μπορεί επίσης να έχει μια προστατευτική επίδραση έναντι άλλων μορφών καρκίνου.

Οι κύριοι μηχανισμοί που θα μπορούσαν να εξηγήσουν την ευεργετική επίδραση της φυσικής δραστηριότητας σχετικά με τον κίνδυνο καρκίνου γενικά, σχετίζονται με τις επιπτώσεις της στο σωματικό βάρος και την κοιλιακή παχυσαρκία, σε μεταβολικές και ορμονικές επιδράσεις ( κυρίως σχετικά με τα ποσοστά ινσουλίνης και άλλων παραγόντων που σχετίζονται με την αυξητική ορμόνη ( IFG1 ) , καθώς επίσης και τις αναπαραγωγικές ορμόνες.

Αρκετές επιστημονικές μελέτες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι αν η τακτική σωματική δραστηριότητα αρχίσει  μετά τη διάγνωση του καρκίνου του μαστού τότε μειώνεται σημαντικά η θνησιμότητα καθώς και η πιθανότητα υποτροπής.  Στις ΗΠΑ μελέτη που έγινε σε δείγμα 121.700 νοσηλευτριών, έδειξε ότι ο κίνδυνος θανάτου από καρκίνο του μαστού ή η υποτροπή του καρκίνου του μαστού μειώθηκε κατά 20 έως 50 % μεταξύ των γυναικών που περπατούσαν 3-5 ώρες την εβδομάδα, σε σύγκριση με εκείνες που περπατούσαν λιγότερο από 3 ώρες την εβδομάδα (Holmes, 2005).

Σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού , η εξατομικευμένη σωματική δραστηριότητα η οποία εκτελείται κατά τη διάρκεια της θεραπείας, βελτιώνει την ποιότητα ζωής της, την  ψυχολογική και σωματική κατάσταση όσο αφορά στο  άγχος, την κατάθλιψη, την ποιότητα του ύπνου  και την εικόνα σώματος,  μειώνει τον κίνδυνο αύξησης του σωματικού βάρους και την εμφάνισης οστεοπόρωσης. Επίσης βελτιώνεται η αυτοεκτίμηση, παρατηρείται αύξηση της ενέργειας, τονώνεται η  όρεξη. Η άσκηση μπορεί επίσης να βοηθήσει να μειώσει τις παρενέργειες, όπως ναυτία, κόπωση και η δυσκοιλιότητα.

                           Η σωματική άσκηση μετά τον καρκίνο του μαστού

Γνωρίζουμε ότι η σωματική δραστηριότητα είναι ευεργετική για την καρδιοαγγειακή υγεία. Γνωρίζουμε επίσης ότι η τακτική άσκηση αποτρέπει τον κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου του μαστού. Αυτό που δεν ήταν γνωστό, ωστόσο, είναι ότι  η άσκηση κρίνεται ευεργετική και για τις γυναίκες που έχουν νοσήσει από καρκίνου του μαστού καθώς μειώνει τον κίνδυνο υποτροπής του.

Είναι ωστόσο σημαντικό να τονίσουμε ότι μετεγχειρητικά και σε πρώτο στάδιο η γυναίκα θα πρέπει να λάβει μια  υποστηρικτική φροντίδα ώστε  να ξεπεράσει τόσο τα πρακτικά όσο και τα συναισθηματικά εμπόδια μετά από ένα τέτοιο χειρουργείο και τη μεταχειρουργική θεραπεία (χημειοθεραπείες, ακτινοθεραπείας, ορμονοθεραπείες). Μετά την επέμβαση για καρκίνο του μαστού η κίνηση του χεριού και του ώμου μπορεί να γίνει επώδυνη. Η ακτινοβολία μπορεί επίσης να προκαλέσει δυσκαμψία του ώμου. Έτσι οι ασκήσεις αποκατάστασης μετά τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού μπορούν να βοηθήσουν τις γυναίκες να επανακτήσουν και να διατηρήσουν το εύρος της κίνησης και την κινητικότητα του βραχίονα και του ώμου. Στην συνέχεια θα μπορέσουν να ξεκινήσουν μια ήπια σωματική άσκηση προσέχοντας την περιοχή όπου έγινε η επέμβαση.

                            Πώς να ξεκινήσω την άσκηση;

Ο χρυσός κανόνας: αρχίσετε μια ήπια δραστηριότητα που σας ταιριάζει καλύτερα και αποφεύγοντας την έντονη αεροβική, squash, kick boxing. Ιδανικό φαίνεται να είναι το περπάτημα ή το ποδήλατο, βόλτα με το σκύλο ή συνοδεύοντας τα παιδία ή τα εγγόνια σας.

Ξεκινήστε αργά και σταδιακά. Μια αποτυχία ή μια έντονη κόπωση θα μπορούσε να σας αποθαρρύνει γι αυτό επιλέξτε μια εύκολη άσκηση.  Με την πάροδο του χρόνου και ανάλογα με τις δυνατότητες σας μπορείτε να αυξήσετε είτε το επίπεδο δυσκολίας ή την συχνότητα της άσκησης.

Να θέτετε απλούς και ρεαλιστικούς στόχους. Αν ποτέ στο παρελθόν δεν κάνατε κάποια σωματική άσκηση θα είναι δύσκολο να υποβάλετε το σώμα σε μια καταπόνηση την οποία «δεν θυμάται».

Μην αισθάνεστε ενοχές αν δεν τα καταφέρετε ή επειδή κάνατε κάτι άλλο ή κουραστήκατε. Η σωματική άσκηση θα πρέπει να είναι διασκέδαση και όχι άλλο ένα βασανιστικό «πρέπει».

Προσπαθήστε να συμπεριλαμβάνετε σε αυτή τη δραστηριότητα παιδιά ή εγγόνια, τους φίλους, συζύγους.  Είναι πάντα πιο εύκολο να εκπαιδεύσει ο ένας τον άλλο. Επιλέξτε κάποιον που ξέρει τι έχετε περάσει και ο οποίος βρίσκεται στο επίπεδο σας για να ξεκινήσετε.

Καλή αρχή! 

Κατερίνα Χοτζόγλου / ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ /MA in Clinical Psycology

Εθελόντρια Ε.Μ.Ε.Ι.Σ., Aαθλήτρια-Δρομέας μεσαίων αποστάσεων

—————————

Βιβλιογραφία    

Holmes et al, 2005 : Physical Activity and Survival After Breast Cancer Diagnosis

Lee, 2003 : Physical activity and cancer prevention-data from epidemiologic studies