Διατροφή και πρόληψη του καρκίνου του μαστού

Η διατροφή θεωρείται ως κάποιο βαθμό υπεύθυνη για το 30% έως 40% όλων των μορφών καρκίνου. Όμως από μόνη της δεν αποτελεί ούτε την «αιτία» ούτε τη «θεραπεία» της νόσου.

Αν και απαιτούνται ακόμα αρκετές έρευνες προκειμένου να τεκμηριωθεί η σχέση διατροφής και καρκίνου του μαστού, τα ως τώρα ευρήματα δείχνουν ότι η σωματική άσκηση, η σωστή διατροφή (ιδιαίτερα αν είναι φτωχή σε λιπαρά και πλούσια σε λαχανικά και φυτικές ίνες) και το υγιές βάρος μπορούν να συμβάλουν στη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης ή υποτροπής της νόσου.

Καμία τροφή ή διατροφή δεν μπορεί να αποτρέψει την ανάπτυξη του καρκίνου. Ωστόσο ορισμένες τροφές μπορούν να κάνουν τον οργανισμό σας υγιέστερο, να ενισχύσουν το ανοσοποιητικό σας σύστημα και να μειώσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τις πιθανότητες ανάπτυξης της νόσου. Επίσης καμία τροφή ή διατροφή δεν μπορεί να θεραπεύσει τον καρκίνο, αν και ορισμένες μπορούν να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε τις παρενέργειες της θεραπείας ή να ανακάμψετε μετά την ολοκλήρωσή της. Ορισμένες διατροφικές επιλογές μπορούν να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα της θεραπείας ή να σας βοηθήσουν να παραμείνετε υγιής.  Άλλες μπορεί να είναι επικίνδυνες, παρεμποδίζοντας τη θεραπεία και την ανάρρωση.

               Το υγιές σωματικό βάρος μειώνει τις πιθανότητες ανάπτυξης και υποτροπής της νόσου.

Η διατήρηση ενός υγιούς βάρους μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο επανεμφάνισης του καρκίνου. Σε μια μελέτη του 2005, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι γυναίκες που πήραν βάρος αφού διαγνώστηκαν με καρκίνο του μαστού παρουσίαζαν αυξημένο κίνδυνο υποτροπής.

Οι μελέτες που έχουν διεξαχθεί σχετικά με το ρόλο που παίζει το σωματικό βάρος στη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του μαστού, δείχνουν ότι οι υπέρβαρες γυναίκες έχουν αυξημένες πιθανότητες να αναπτύξουν τη νόσο μετά την εμμηνόπαυση, σε σύγκριση με τις γυναίκες που διατηρούν ένα υγιές βάρος. Ένα πρόγραμμα υγιεινής διατροφής θα πρέπει να συνοδεύεται και από κάποια σωματική άσκηση. Για αρχή, ξεκινήστε με 3-4 ώρες περπάτημα τη βδομάδα. Αν διανύετε τη φάση της θεραπείας, μπορείτε να ξεκινήσετε πιο συντηρητικά και να φτάσετε σταδιακά σ’ αυτό το στόχο.

               Μια διατροφή φτωχή σε λιπαρά μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες ανάπτυξης και υποτροπής της νόσου.

Η υιοθέτηση μιας διατροφής με λίγα λιπαρά μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο επανεμφάνισης του καρκίνου. Μια μελέτη έδειξε ότι οι γυναίκες που έπαιρναν μόνο το 25% των ημερήσιων θερμίδων τους από λιπαρά είχαν λιγότερες πιθανότητες να επανεμφανίσουν τη νόσο, κυρίως δε αυτές που είχαν αναπτύξει καρκίνο του μαστού με αρνητικούς υποδοχείς οιστρογόνων. Θα χρειαστούν φυσικά κι άλλες μελέτες ώσπου να αποδειχθεί ποιός μπορεί να έχει το μεγαλύτερο όφελος από συγκεκριμένες αλλαγές στη διατροφή του. Ωστόσο, όποια μορφή καρκίνου κι αν έχετε αναπτύξει, πιθανώς θα ωφεληθείτε σημαντικά περιορίζοντας την κατανάλωση λιπαρών. Επιπλέον, μια διατροφή φτωχή σε λιπαρά μάλλον θα συνοδεύεται κι από άλλες υγιεινές συνήθειες, όπως η αυξημένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών και η απώλεια βάρους. Όλες αυτές οι αλλαγές μαζί μπορούν να συμβάλουν στη μείωση του κινδύνου υποτροπής.

Η κλινική δοκιμή Women’s Health Initiative Trial (WHI), στην Αμερική, συνέκρινε τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού σε μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που είχαν υιοθετήσει μια διατροφή φτωχή σε λιπαρά και σε γυναίκες που διατηρούσαν τις πρότερες διατροφικές τους συνήθειες. Αν και δεν βρέθηκαν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις δύο ομάδες, η κλινική δοκιμή έδειξε ότι μια διατροφή με λίγα λιπαρά μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου σε γυναίκες, που στο παρελθόν κατανάλωναν πολύ μεγάλες ποσότητες λιπαρών. Απαιτούνται περισσότερες έρευνες προκειμένου να καθοριστεί αν η σχέση αυτή ενισχύεται με τον καιρό. Ωστόσο, ο περιορισμός των λιπαρών σε συνδυασμό με την αυξημένη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και σιτηρών ολικής άλεσης θα σας εξασφαλίσουν τις θρεπτικές ουσίες που χρειάζεστε και θα συμβάλουν στη συνολική σας υγεία. Επιπλέον, μια διατροφή φτωχή σε λιπαρά πιθανότατα θα σας βοηθήσει να χάσετε βάρος, αν προσπαθείτε να χάσετε.

               Καμία τροφή ή συμπλήρωμα διατροφής δεν συνδέεται ειδικά με τον καρκίνο του μαστού.

Δεν υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις ότι κάποιες συγκεκριμένες τροφές ή συμπληρώματα μειώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης ή υποτροπής της νόσου.

Οι έρευνες έχουν δείξει ότι η πρόσληψη των απαραίτητων θρεπτικών ουσιών από μια ποικιλία τροφών -ιδίως φρούτων, λαχανικών και σιτηρών ολικής άλεσης- μπορεί να σας βοηθήσει να νιώθετε ευεξία και να δώσει στον οργανισμό σας όλη την ενέργεια που χρειάζεται. Πολλές θρεπτικές ουσίες μπορείτε να τις πάρετε από τις τροφές που καταναλώνετε. Αν σκέφτεστε να πάρετε συμπληρώματα, απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό διαιτολόγο -διατροφολόγο, ο οποίος θα αξιολογήσει τη διατροφή σας. Ίσως να χρειάζεστε λίγο μεγαλύτερη ποσότητα από κάποια θρεπτική ουσία, όπως είναι το φολικό οξύ ή η βιταμίνη Α. Αρκετές γυναίκες, ανεξάρτητα από το αν έχουν προσβληθεί από καρκίνο του μαστού ή όχι, παίρνουν συχνά κάποιο πολυβιταμινούχο συμπλήρωμα διατροφής. Επίσης, πολλές γυναίκες χρειάζονται συμπληρώματα ασβεστίου για να καλύψουν τις ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού τους σε ασβέστιο.

Στο μεταξύ, αυτές είναι οι συμβουλές των διαιτολόγων:

• Διατηρήστε ένα υγιές σωματικό βάρος, ανάλογα με το ύψος και τη σωματική σας διάπλαση. Ο Δείκτης Μάζας Σώματος μπορεί να σας βοηθήσει να υπολογίσετε το ιδανικό σας βάρος, τουλάχιστον σε γενικές γραμμές.
• Τρώτε αρκετά φρούτα και λαχανικά (πάνω από 5 φλιτζάνια ημερησίως).
• Περιορίστε την κατανάλωση λιπαρών σε λιγότερο από το 20% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων σας. Αυτή η ποσότητα είναι εξαιρετικά μικρή (μια μέση ποσότητα συνιστά περίπου το 30-35% της ημερήσιας πρόσληψης θερμίδων). Ξεκινήστε καταργώντας από το διαιτολόγιό σας τις τροφές με τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε λιπαρά (όπως τα τηγανιτά και οι μαργαρίνες) και σταδιακά μειώστε την ποσότητα των λιπαρών που καταναλώνετε.
• Τρώτε τροφές πλούσιες σε Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα.
• Αποφεύγετε τα τρανς λιπαρά, το κόκκινο κρέας, τα καμένα ή καπνιστά φαγητά.

Θα ανακαλύψετε ότι τα επεξεργασμένα τρόφιμα γενικά δεν συνάδουν μ’ αυτή τη διατροφή όσο τα φρέσκα τρόφιμα.

Για να καθορίσετε ένα πρόγραμμα υγιεινής διατροφής που θα ανταποκρίνεται στις δικές σας ανάγκες, συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό. Εκείνος, αφού αξιολογήσει το ιατρικό ιστορικό, τις διατροφικές συνήθειες και το βάρος σας, θα συνεργαστεί μαζί σας για τη δημιουργία ενός εξατομικευμένου διαιτολογίου, που θα σας βοηθήσει να ανταποκριθείτε σε όλους τους στόχους σας:

• Να μειώσετε όσο το δυνατόν περισσότερο τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
• Να τρέφεστε σωστά.  
• Να είστε όσο τον δυνατόν πιο υγιής.

Πηγές:

University of Arizona/ Nutritional Sciences

«A Dietitian’s Cancer Story»: Information & Inspiration for Recovery & Healing from a 3-time Cancer Survivor(Swan Press, 2002)